مصطفی پورعلی، درباره ثبت جهانی هنر خوشنویسی ایرانی که روز گذشته در شانزدهمین اجلاس بین‌الدول میراث ناملموس یونسکو مطرح شد به خبرنگار مهر گفت: میراث ناملموس یونسکو شامل سه فهرست معرف، میراث در خطر و برنامه خوب پاسدار ی است. از ۱۶ اثر ثبت شده ناملموس ایران دو عنصر در فهرست در خطر هستند و ۱۴ اثر نیز در فهرست معرف جای گرفتند اما برای اولین‌بار توانستیم هنر خوشنویسی را در فهرست «برنامه خوب پاسداری» ثبت کنیم. این اقدام سخت بود چون یونسکو اعلام می‌کند وقتی اثری در این فهرست قرار گرفته یعنی هم معیارهای معرف بودن را داشته و هم آن کشور توانسته برنامه‌های خوبی برای حفظ آن میراث داشته باشد و اجرا کند اما «فهرست میراث در خطر» درواقع میراثی است که کشورها نتوانستند برنامه خیلی خوبی برای آن داشته باشند و در معرض فراموشی یا خطر بوده است.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه ایران چه گزارش‌هایی برای اثبات برنامه خوب پاسداری از هنر خوشنویسی به یونسکو اعلام کرده است؟ گفت: در حال حاضر نهادهای مختلفی روی هنر خوشنویسی کار می‌کنند و درواقع موضوع پاسداری از هنر خوشنویسی در ایران به شکل گسترده و در سطح ملی انجام می‌شود. به عنوان مثال دانش‌آموزان در مدارس به خط نستعلیق می‌نویسند. مدت‌ها بود که چاپ سُربی، نرم‌افزارها و نفوذ فرهنگ‌های دیگر باعث شده بود که خوشنویسی کمرنگ‌تر شود. ما امیدواریم در همه جای ایران بتوان هنر خوشنویسی را ترویج داد.
پورعلی درباره ثبت جهانی هنر خوشنویسی ترکیه و کشورهای عربی نیز در این اجلاس توضیح داد: خط عربی مشترک با چند کشور ثبت شد. درواقع تعدادی از کشورها هستند که یک زبان و یک رسم‌الخط خوشنویسی دارند که آنها به صورت مشترک این میراث را ثبت کردند. ترکیه نیز که پیش از این می‌خواست به تنهایی خوشنویسی را ثبت کند، با اعتراض ایران روبرو شد بنابراین امسال پرونده را با تغییراتی ارائه کرد که در نهایت خوشنویسی اسلامی در کشور ترکیه و محدود به همین کشور به ثبت رسید اما هر دوی این هنرها چه در کشورهای عربی و چه ترکیه در فهرست معرف قرار گرفتند.
وی افزود: امسال ۴۹ اثر به عنوان میراث ثبت شده در فهرست معرف مطرح شده که تنها پنج میراث در فهرست پاسداری خوب قرار گرفتند. یکی از آنها هنر خوشنویسی ایرانی بود.
مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی گفت: قرار است یونسکو در همکاری با ایران پس از ثبت هنر خوشنویسی، به ترویج این هنر و برنامه‌های پاسداری از آن در دیگر کشورها بپردازد. درواقع در نظر دارد که با یکی از اقدامات از جمله انتشار کتاب، کشورهای دیگر را آگاه کند که چطور ایران توانسته از این هنر به خوبی پاسداری کند. از این به بعد یونسکو به ترویج این هنر کمک می‌کند. برنامه خوب پاسداری این‌گونه است که شاید یک عنصری پایدار نبوده اما مردم و متولیان در کنار هم کاری کرده‌اند که آن میراث در شرایط خوبی قرار گیرد. زیارت رضوی هم یکی از گزینه‌ها برای درج در فهرست برنامه خوب پاسداری است چرا که اکنون مردم و متولیان از آئین رضوی به خوبی پاسداری می‌کنند. از آنجایی که پرونده زیارت رضوی نیاز به سهمیه ملی دارد و یونسکو میزان پذیرش سهمیه‌های ملی را محدود کرده، ما این پرونده را در سال ۲۰۲۳ مطرح خواهیم کرد البته این پرونده به یونسکو ارسال شده تا بتواند دو سال دیگر بررسی و ثبت شود.
وی ادامه داد: همزمان با ارسال پرونده خوشنویسی، پرونده «یلدا» را نیز ارسال کرده بودیم و قرار بود مطرح شود اما به دلیل محدودیت‌های کرونا و اینکه نمی‌توانستیم به صورت حضوری افراد را توجیه کنیم، قرار شد پرونده یلدا به صورت چند ملیتی ارائه شود بنابراین پرونده خوشنویسی را برای امسال مطرح کردیم. یلدا نیز سال ۲۰۲۲ مطرح می‌شود چون ما سال بعد، دیگر سهمیه ملی نداریم.
پورعلی درباره فهرست میراث در خطر نیز گفت: باید هر دو سال گزارش ادواری درباره این پرونده‌ها به یونسکو ارائه دهیم. ما گزارش لنج‌سازی و نقالی را داده بودیم ولی هنوز یونسکو این برنامه را ندارد که اگر عنصری در فهرست در حال خطر است، چه سازوکاری وجود دارد که آن را به فهرست معرف منتقل کنیم؟ درواقع می‌گوید اگر می‌خواهید عنصری را در فهرست معرف ثبت کنید، باید برای آن دوباره پرونده بنویسید و سهمیه بگیرید به همین دلیل پرونده دانش و مهارت لنج‌سازی در خلیج‌فارس هنوز در فهرست میراث در خطر است و ما هر دو سال یکبار گزارشی از فعالیت‌های پاسدارانه خود را در این باره به یونسکو اعلام می‌کنیم.
نظر شما